Koolmonoxidevergiftiging; het komt vaker voor dan je denkt

Vaak wordt koolmonoxide (afgekort CO) aangeduid als ‘sluipmoordenaar’. Een terechte bijnaam, zo vindt ook Peter Schuurmans, Hoofd Veilig Leven en officier van Dienst in Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond. Want: “Je ziet het niet, je hoort het niet en je ruikt het niet.” Toch kan dit gas ongemerkt een heleboel schade aanrichten in je lichaam. Koolmonoxide beperkt de opname van zuurstof. Het heeft een verstikkende werking.

De eerste symptomen zijn hoofdpijn, misselijkheid en flauwte. Bouwt de dosis koolmonoxide zich op in je lichaam, dan kan het de dood tot gevolg hebben. Helaas gebeurt dat elk jaar nog zo’n 10 tot 15 keer in Nederland.

Hoe koolmonoxide ontstaat

“Als brandweer gingen we dit stookseizoen in met klamme handen”, vertelt Schuurmans. “Door de hoge gasprijzen kozen veel mensen namelijk voor alternatieve manieren om hun huis te verwarmen. Inmiddels kennen we helaas situaties waarin het mis ging. Bijvoorbeeld doordat mensen de barbecue aanstaken in huis of doordat ze heel veel kaarsjes brandden onder terracottapotten.” Bij optimale verbranding is de vlam mooi blauw van kleur. Kleurt de vlam oranje, dan zie je vaak ook al dat er zichtbare rook vrij komt en zeer waarschijnlijk ook onzichtbare gassen waaronder CO. In de praktijk is een cv-ketel, houtkachel of haard vaak de belangrijkste veroorzaker van koolmonoxidevergiftiging. Dit kan komen door onvoldoende verse lucht, vervuiling, een verkeerd afgestelde cv-installatie en/of een lek in een rookafvoerkanaal. Het kan ook misgaan bij het verbranden van bijvoorbeeld nat hout of door onvolledige verbranding in een combiketel, geiser, boiler, gasfornuis of aggregaat.

Ventileer, Controleer, Alarmeer

Koolmonoxide (CO) is ongeveer even zwaar als lucht. Is er een warmtebron in de kamer, dan stijgt CO met de andere lucht naar boven. Verder weg van de warmtebron koelen de gassen weer af en zakken naar beneden. Hoe hoger de concentratie CO in een ruimte, hoe gevaarlijker. Zelf heel even aanwezig zijn in zo’n ruimte kan al ernstige gevolgen hebben. “Daarom hameren we als brandweer ook altijd zo op het belang van ventilatie”, benadrukt Peter Schuurmans. “Zorg 24/7 dat er een raampje op een kier staat of dat een luchtrooster open is. Frisse lucht is van levensbelang.” Hij vertelt over een appartementencomplex waarin onlangs 60 woningen ontruimd moesten worden vanwege een gevaarlijk hoge concentratie CO. Drie volwassenen en een baby werden opgenomen in het ziekenhuis. Gelukkig liep dit goed af, en mochten zij na een paar dagen terug naar huis.”

CO-vrij gecertificeerd

Vanaf 1 april 2023 mogen alleen gecertificeerde installatiebedrijven werken aan gasverbrandingsinstallaties. Je herkent een gecertificeerd installatiebedrijf aan het CO-vrij logo. “Goede ontwikkeling, want daarmee pak je een van de meest veroorzakende bronnen aan”, vindt de brandweer. “Maar we weten door onderzoek en uit de praktijk ook dat er dan nog veel bronnen overblijven die CO-vergiftiging kunnen veroorzaken. Dus; zorg altijd voor voldoende ventilatie en hang een CO-melder op. Die waarschuwt je als de concentratie CO in de ruimte te hoog is, zodat je op tijd kunt vluchten.

Fotograaf: Megin Zondervan