Jos Veltjen is een joviale man. Een prettig heerschap in de omgang. Altijd in voor een dolletje, maar de ploegleider – ja zo heet het echt – van de vrijwillige brandweer Raalte kan zijn man(-en vrouw) schappen ook streng toespreken. Als iemand zich niet aan de opdracht houdt om in vol ornaat op de kazerne te verschijnen bijvoorbeeld. De verklaring van de man in kwestie dat hij de trui met het logo niet kon vinden en dus maar een andere trui van dezelfde kleur heeft aangetrokken, kan de ‘chef de mission’ niet bepaald bekoren. En dat wordt hem dan ook haarfijn medegedeeld…
Want – zo is de mening van Veltjen – je hebt de kleding gekregen van de overkoepelende Veiligheidsregio IJsselland – en dan moet je het desgevraagd ook gebruiken. Zeker als er sprake is van hoog bezoek zoals de lettertovenaar en celluloidkunstenaar van de Roalter Wind. We zijn dus te gast op de wekelijkse bijeenkomst van de vrijwillige brandweer Raalte. Eigenlijk stond er geen oefening gepland, maar speciaal voor deze gelegenheid – en natuurlijk om mooie plaatjes te kunnen schieten – hebben de LAV’ers (Lokaal Aanspreekpunt Vakbekwaamheid) Niek en Martin iets geënsceneerd. Zoals dat in brandweerjargon beeldend wordt omschreven. Voordat het zo ver is, schuiven de heren –de enige dame is vanavond afwezig – aan in een klaslokaal. De ploegleider doet een aantal mededelingen. Het gaat van de noodzaak tot narrowcasting tot de evaluatie van een brandgerucht aan de Velduil. En van een open dag (ergens in 2023) tot de vacature voor een nieuwe groepsleider. “Ja, ik heb inderdaad mijn afscheid aangekondigd”, verklaart Veltjen desgevraagd. “Volgend jaar word ik 60 en dan hoop ik opa te worden. Dan gaat de tijdsindeling er iets anders uitzien. Helemaal stoppen doe ik nog niet. Mijn wens is om nog tot 2024 bij de brandweer te blijven, want dan heb ik de 35 jaren volgemaakt.”
Aan het eind van het mededelingenrondje mag Niek uitleggen wat de trainingsdoelen voor deze avond zijn. “Het gaat om een incident met brand. Waar hou je dan rekening mee en welke gevaren zijn er? Denk vooral ook aan je eigen veiligheid. Dat is nu zeker geen overbodige luxe. Belangrijk is een goede verkenning”, aldus de oefenmeester van dienst die ook hamert op de kleding. “Geen jassen met de ritsen open. Ga naar de oefening zoals je ook naar de kerk gaat.” Het wordt stil in het klas- lokaal. Sommigen kijken schichtig om zich heen. Alsof ze willen vragen hoe je er uit ziet als je naar de kerk gaat. Het blijkt dat zich in dit vrijwilligersleger niet veel kerkgangers meer bevinden. “Dat was vroeger wel anders”, wordt door een aantal oudgedienden – verschillende leden zijn al meerdere decennia in dienst – opgemerkt. Blijkbaar was vroeger in Raalte sprake van een sterke verwevenheid tussen de kerk en de brandweer. Maar dat was destijds natuurlijk het beeld in de hele samenleving. De opmerking over de outfit wordt in ieder geval ter harte genomen. Het kan niet anders of Veltjen moet inwendig juichen, want misschien schuilt in Niek ooit wel een potentiële ploegleider. Niet dat hij daar iets over te zeggen heeft trouwens… Goed, de mannen trekken hun pak aan, stappen in twee brandweerauto’s, rijden weg en moeten dan wachten op nadere instructies. “We hebben een pager (pieper) die ik via een app speciaal voor een oefening van de post Raalte kan activeren. Daar rekenen ze nu effe niet op”, geeft de ploegleider aan toch een verrassingseffect te hebben ingebouwd. Overigens haast hij zich om aan te geven dat een echte melding altijd voorgaat. De melding van deze avond is iets in de trant van ‘autobrand Aakstraat’. Want, de oefening vindt plaats op eigen terrein bij de brandweerkazerne op het bedrijven- terrein van Raalte. Na een minuut of tien draait de eerste auto het terrein op. Met een slakkengang en zonder sirene. Dat valt even tegen voor de persmuskieten, want we zijn van huis uit natuurlijk wel gek op een beetje sensatie. Waarschijnlijk is de teleurstelling enigszins zichtbaar, want Veltjen geeft meteen aan dat bij een oefening inderdaad geen sprake is van een sirene. Prompt komt auto twee aanrijden. Met sirene! Dat gaat dus effe mis. Dan verwacht je misschien dat de jongeren uit het dorp direct nieuwsgierig op de fiets springen, maar dat is natuurlijk de romantiek uit ver vervlogen tijden. Het nieuws ligt niet meer op straat, het komt gewoon via het mobieltje tot je. Goed, dromen over vroeger kan later ook nog wel, want om ons heen gebeurt inmiddels van alles. Het verkenningsteam loopt in de buurt van de auto die tegen de gevel is geparkeerd, de brandslangen worden uitgerold, de officier van dienst heeft overleg met de politie. In no-time is een echte ‘crimescene’ gerealiseerd. We wanen ons op een filmset. Je weet dat het niet echt is, maar het wordt wel verrekte echt gemaakt. En dat moet natuurlijk ook, want hoe realistischer de oefening, hoe beter de aanpak gaat verlopen als er wel echt moet worden uitgerukt.
De vrijwillige brandweerlieden hebben te horen gekregen dat een voorbijganger de brand heeft gemeld en dat er sprake zou zijn van een zilvergrijze BMW. Het kenteken wordt gecommuniceerd: Richard 619 Frans Victor. “Als het goed is, zoeken ze het op en weten ze dat het gaat om een elektrische auto”, vertelt Niek die later tijdens de evaluatie verneemt dat de informatie door een technisch malheur niet beschikbaar was. De mannen zijn echter niet voor één gat gevangen en stellen ter plekke vast dat het gaat om een elektrische auto. En dan gaan in brandweerland tegenwoordig dus wel de alarmbellen af. “Voor onze eigen veiligheid hebben we afstand gehouden”, vertelt Ron, één van de vrijwilligers die het langst rondloopt bij de vrijwillige brandweer. “Perfect!”, deelt Niek een compliment uit, want ze hebben in Raalte nog niet eerder te maken gehad met een brand in een elektrische auto. Inmiddels blijkt de situatie ter plekke – brand in elektrische auto, gevel brandt mee en een potentieel slachtoffer – dusdanig ernstig dat wordt opgeschaald naar de status van grote brand. “Dat is de beste oplossing als je snel handjes nodig hebt”, legt Niek tussen de bedrijven door nog even uit. En dan ineens wordt het ‘slachtoffer’ uit het pand gedragen, op de grond gelegd en van water voorzien. Niet om te drinken, want hij wordt zelf flink onder water gezet. Het lijkt wel een ontgroeningsritueel, maar de logische verklaring is dat het wordt gedaan om de schade van brandwonden zoveel mogelijk tegen te gaan. Het is zowaar geen pretje om bij enkele graden boven nul een flinke plens water over je heen te krijgen, dus het slachtoffer krijgt speciale permissie om zich thuis te douchen en warme kleren aan te trekken. Het is tijd om de oefening te evalueren. Normaliter gebeurt dat binnen, maar vanwege het speciale bezoek met deadlinestress wordt het buiten gehouden.
Eén ding is ons deze avond duidelijk geworden: je kunt nooit stoppen met oefenen. Iedere situatie is weer anders en alleen door te trainen word je beter en krijg je meer vertrouwen in de eigen capaciteiten. Van tevoren gaf vrijwilliger Ron aan dat wel eens gekscherend wordt gezegd dat brandweer een soort van padvinderij voor grote jongens is. Nou, als Roalter Wind oordelen wij dat de prestaties dichter in de buurt komen van echte topsport!
