Jan van der Heydenprijs
Tien jaar reikten we de Jan van der Heyden innovatieprijs uit om een goed idee landelijk uit te werken of uit te rollen.

Voor de Jan van der Heydenprijs 2018 zijn 13 ideeën ingezonden:
Hieronder vind je een korte beschrijving van alle inzendingen.
Tien jaar reikten we de Jan van der Heyden innovatieprijs uit om een goed idee landelijk uit te werken of uit te rollen.
Organisatie: | Veiligheidsregio Haaglanden |
Categorie: | Incidentbestrijding |
Status: | Implementatie in september 2018 |
Contactpersoon: | Rick van Hoeij, rick.van.hoeij@vrh.nl |
De Brainbox Energy is een complete voorbereiding van de operationele dienst op de veranderingen in risico's bij incidentbestrijding, die ontstaan door de lopende energietransitie.
De afdeling Vakbekwaamheid is bezig met de bouw van de les- en leeromgeving voor de Brainbox Energy.
Er is een speciale afzetcontainer aangeschaft die in samenwerking met een lokaal ROC installatietechniek, het ROC Mondriaan in Den Haag, wordt afgebouwd. Het ROC is momenteel bezig met de installatie van een diversiteit aan installaties als: zonnepanelen, zonnecollectoren, warmte terugwinning, warmtepompen, boilers, geisers, ketels, airco, thuisopslag van stroom, batterijen, telefoonzendmasten etc. etc. Alles wordt werkend in de container aangesloten. Leerdoelen die we voor ogen hebben zijn herkenning van de verschillende (moderne) systemen, gebruik van de diverse beschikbare meetinstrumenten die op het voertuig aanwezig zijn, handelingsperspectief bij incidenten met deze systemen. De brainbox is in eerste instantie in ontwikkeling voor gebruik aan de complete operationele dienst, waarna deze in een later stadium verdiepend aan alleen de THV specialisten aangeboden kan worden.
Organisatie: | Brandweer Nederland / IFV |
Categorie: | Risicobeheersing / Incidentbestrijding |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Nienke Brouwer, nienke.brouwer@ifv.nl |
De kans op het ontstaan en de mate van ontwikkeling van een natuurbrand wordt op dit moment in Nederland bepaald met een droogte-index. Met behulp van meetstations in verschillende veiligheidsregio's worden verschillende (meteo)gegevens verzameld en omgezet naar een inschatting van de droogte. De meetstations geven echter geen voldoende gedetailleerd en lokaal beeld van het natuurbrandrisico in heel Nederland. Met behulp van satellietdata kan een meer gedetailleerd en accuraat beeld van de droogte in alle natuurgebieden in Nederland worden verkregen.
Momenteel wordt een innovatiepartnerschap, in samenwerking met het Instituut Fysieke Veiligheid, ministerie van Justitie en Veiligheid en het Netherlands Space Office doorlopen. Het doel van het huidige traject is het opleveren van een prototype/proof of concept, waarmee een applicatie kan worden ontwikkeld die een prognose van het natuurbrandrisico maakt.
Het traject maakt onderdeel uit van GBO-SO: Samen werken aan grootschalig en specialistisch brandweeroptreden. Na afronding van het traject worden de uitkomsten zodoende landelijk gedeeld en geïmplementeerd.
Zie ook: www.brandweer.nl/ons-werk/specialisme-natuurbrandbeheersing
Organisatie: | Brandweer Zuid-Limburg |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek |
Status: | Geïmplementeerd |
Contactpersoon: | Leon van Kalmthout, l.van.kalmthout@brwzl.nl |
Het schoonmaken van de helmen neemt normaliter veel tijd in beslag en de helmen moeten bijna geheel gedemonteerd worden om deze goed schoon te maken. Deze helmwasser is samen met de firma Hobrand ontwikkeld en kan binnen ca. 2,5 uur 12 uitrukhelmen tegelijk wassen en drogen. Alle in gebruik zijnde type helmen kunnen vuil in de machine geplaatst worden, zonder dat deze geheel gedemonteerd moeten worden. Uiteraard dient wel de helmcommunicatie vooraf gedemonteerd te zijn. Nadat de machine is gevuld doet deze het gehele was en droog proces zelfstandig.
Organisatie: | Gezamenlijke Brandweer |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Robbert Heinecke, r.heinecke@gez-brandweer.nl |
Het inzetten van slimme robots tijdens incidentbestrijding. Deze robots kunnen op plekken komen waar het voor hulpverleners te gevaarlijk is. Een voorbeeld, bij de aardbevingen in Italië is het team gevraagd mee te zoeken in een kerk. De kerk was instabiel en te gevaarlijk om te betreden.
De robots zijn voorzien van verschillende sensoren en geven deze informatie aan de bedienaars. Ook doet het systeem voorstellen om taken uit te voeren. Robots worden aangestuurd via een commandobak en de opdrachten kunnen via spraak of getypte tekst worden gegeven.
We hebben 4 jaar lang meegewerkt aan het project TRADR, tijdens dit project hebben we meegedacht aan de ontwikkeling van verschillende prototypen. Er zijn hierdoor verschillende varianten gebouwd welke uitgebreide prototypes zijn.
Organisatie: | Veiligheidsregio IJsselland & Veiligheidsregio Haaglanden |
Categorie: | Incidentbestrijding / Organisatie |
Status: | Geïmplementeerd |
Contactpersoon: | Ramón Hakvoort & Frank Juijn, r.hakvoort@vrijsselland.nl & Frank.juijn@vrh.nl |
De briefing-applicatie is een applicatie die de repressieve dienst voorziet van informatie die het repressief optreden kan beïnvloeden. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een voertuig buiten dienst, materiaal wat niet inzetbaar is of preventieve voorzieningen voor hulpdiensten getroffen bij wegwerkzaamheden.
De applicatie is ontwikkeld met het doel:
De briefing kan klassikaal worden besproken via een webapplicatie of individueel waarbij de berichten via push notificatie worden ontsloten in de app.
De gebruiker kan kiezen voor welke post of piketfunctie men push berichten wil ontvangen.
Tijdens de ontwikkeling van de app, hebben we de operationele dienst en de piket functionarissen in een vroegtijdig stadium meegenomen in het proces. Dit is gebeurd door klankbordsessie te organiseren op brandweerposten. Alle ideeën uit deze sessie zijn afgewogen en meegenomen in de ontwikkeling van de app. Het definitieve ontwerp is vervolgens getest op functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid binnen een groep testers. Vervolgens zijn de redacteurs opgeleid zodat de app wordt voorzien van de dagdagelijkse informatie. Aansluitend hebben we de app uitgerold binnen de Veiligheidsregio’s. Daarvoor zijn posters/flyers verspreid en zijn er op verzoek van de gebruikers presentaties gegeven.
De app is zo ontworpen dat je als beheerder vanuit de veiligheidsregio de app nagenoeg naar eigen behoefte kan indelen. De tip in deze is: houd het overzichtelijk voor de gebruiker.
Daarnaast hebben we redacteurs nodig die de briefing vullen en je moet heldere afspraken maken zodat duidelijk is wie welke info er in zet.
De briefing applicatie is in samenwerking tussen de Veiligheidsregio Haaglanden en Veiligheidsregio IJsselland ontwikkeld.
Organisatie: | Brandweer Brabant Noord |
Categorie: | Risicobeheersing & Incidentbestrijding / Maatschappelijke relevantie |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Ruud van Liempd, r.vanliempd@brwbn.nl |
Onenigheid tussen het gewenste brandveiligheidsniveau in zorgwoningen tussen de zorgorganisatie en de brandweer is opgelost door op - bestuurlijk niveau - een gezamenlijk doel te stellen. Dit doel is het begin van een risicogerichte aanpak van de brandveiligheid in de honderden zorgwoningen van stichting Dichterbij. Voor het eerst is echt bekend wat bepaalde brandveiligheidsmaatregelen, zoals compartimentering sprinkler of een watermist installatie nu daadwerkelijk opleveren in aantal doden, beschikbare ontruimingstijd, slagingskans inzet brandweer etc.
Het geeft een gedragen brandveiligheid, passend bij de zorg in de honderden panden van stichting Dichterbij.
Inmiddels heeft Dichterbij het volgende al opgeleverd:
Organisatie: | Veiligheidsregio Utrecht |
Categorie: | Incidentbestrijding / Organisatie & Maatschappelijke relevantie |
Status: | Geïmplementeerd |
Contactpersoon: | Leo de Lange, l.de.lange@vru.nl |
In 2017 heeft de Directie Brandweerrepressie van de VRU samen met medewerkers een visie ontwikkeld: Signaal Rood 2020. Deze visie is opgeschreven in een boekwerk.
Om de visie te laten landen, iedereen te betrekken en interactie te bevorderen is een spel ontwikkeld dat kan worden gespeeld met medewerkers op de post, maar ook met verschillende disciplines zowel intern als extern. Het spel is een combinatie van het bekende spel Levensweg en Triviant. Medewerkers komen in toekomstige situaties terecht, waarbij hun wordt gevraagd vanuit de visie te handelen en hierover te discussiëren.
Het spel is met alle leidinggevenden gespeeld en met andere directies. Postcommandanten organiseren op de post bijeenkomsten om het spel te spelen. Het enthousiasme is groot en de visie begint te leven. Ook worden veranderingen of acties van het management nu beter begrepen.
Organisatie: | Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost |
Categorie: | Incidentbestrijding / Organisatie |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Chiel van Gestel, chielvangestel@vrbzo.nl |
Zelf werken aan aantoonbare vakbekwaamheid. “Het realiseren van een vraag gestuurde systematiek voor het behoud en uitbreiden van vakmanschap en het vormen van een leercultuur, met als doel onze repressief medewerkers effectief en veilig te kunnen laten optreden.”
De applicatie is ontwikkeld door medewerkers repressieve dienst, wat een bijdrage moet leveren aan het tonen van eigenaarschap i.r.t. aantoonbare vakbekwaamheid. De applicatie geeft inzicht in ontwikkeling op basis van de branchestandaarden. Het wordt tijdens oefenavonden gebruikt en doorontwikkeld in de pilot fase.
Organisatie: | Veiligheidsregio Gelderland-Zuid |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Arie van Dooijeweert, arie.van.dooijeweert@vrgz.nl |
Brandweerkorpsen in Nederland zetten de standaard spreider steeds meer in als gereedschap tijdens het heffen van zware lasten. Dat levert soms risicovolle situaties op. De spreider is door zijn bouw soms lastig stabiel te plaatsen en te houden onder de last, door bijvoorbeeld een oneffen ondergrond of schuine hellingshoek. Het risico is dan dat de spreider omklapt of zijn kracht niet goed kwijt kan. De SHUB is een eenvoudige en doeltreffende oplossing die ervoor zorgt dat er snel en veilig gewerkt kan worden met een standaard spreider als hefmiddel.
Snel en eenvoudig in gebruik: Door zijn lichte gewicht en beperkte afmetingen is de SHUB hanteerbaar voor iedereen. De SHUB past naast de spreider in de TS. Het gebruik is eenvoudig, de bediener hoeft niets in te stellen. De spreider past naadloos op de SHUB en kan direct onder het object geplaatst worden en gaan heffen.
Veilig werken op elke ondergrond: De SHUB kan op een scheve en ongelijke ondergrond ingezet worden. Doordat de hellingshoek zich automatisch aanpast zorgt de SHUB voor zekerheid en kan de spreider niet omklappen. De SHUB volgt de hoek van het object en zorgt ervoor dat de kracht van de spreider loodrecht blijft. De kracht van de spreider wordt volledig benut.
Voordelig alternatief voor hefkussens: De hefkussens behoren niet meer tot de standaardbepakking van een TS. Er is wel behoefte aan een adequaat middel om zware lasten te heffen. De spreider is daarvoor een goed alternatief voor, mits deze stabiel en veilig ingezet kan worden. De SHUB is eenvoudig en voordelig te produceren en past op elke standaard spreider.
De ontwikkeling is nu zo’n twee jaar aan de gang en er zijn inmiddels meerdere prototypes gemaakt die uitgebreid getest zijn. Ze hebben al een uitstekend werkende versie, maar blijven testen met nieuwe modellen. Nu zijn ze bijvoorbeeld bezig met een kleinere variant. Dat ziet er ook veelbelovend uit, maar de grotere hebben meer oppervlakte zodat ze beter ingezet kunnen worden op zachtere ondergronden.
Organisatie: | Brandweer Nederland, programma GBO-SO |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek & Organisatie |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Martin Kolders en Bas Bor, b.bor@brw.vrzhz.nl |
"Vroeg in de ochtend ontstaat in de haven van Middeldrecht een grote scheepsbrand. Al snel wordt opgeschaald. Acht tankautospuiten uit de regio worden opgeroepen. Na een eerste verkenning blijkt dat het schip te heet is om te betreden. Er is grote behoefte aan specialistische middelen. De Officier van Dienst geeft opdracht om een ‘cobra cutter’ te alarmeren. Dit kost het nodige zoekwerk en pas na 30 minuten wordt deze gealarmeerd. Achteraf blijkt dat een buurregio dit specialistische blusmiddel ook kon leveren."
Met de komst van de landelijke databank Logistiek & Ondersteuning komt bovenstaande situatie niet meer voor. Want dankzij de digitale databank kan ter plekke bekeken worden welke middelen geschikt zijn en waar ze zich bevinden. De meldkamer kan aan de slag om deze te alarmeren.
Het doel van de databank Logistiek & Ondersteuning is ervoor te zorgen dat de brandweer bij grootschalig en specialistisch optreden beschikt over actuele informatie over de beschikbaarheid van logistieke middelen en materieel.
De databank is een landelijk digitaal en actueel informatiesysteem van beschikbare operationele capaciteiten binnen de brandweer en het IFV. De databank is 24/7 beschikbaar voor gemandateerde functionarissen, die - in opdracht van de operationele leiding - toegang hebben tijdens grootschalig of specialistisch optreden.
Zie ook www.brandweer.nl/ons-werk/specialisme-logistiek-ondersteuning/speerpunten/project-databank
Organisatie: | Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek & Maatschappelijke relevantie |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Jimmy Korswagen, j.korswagen@vnog.nl |
In deze pilot zijn burgerhulpverleners gevraagd te filmen en te fotograferen bij fictieve incidentlocaties. Door een bericht op hun smartphone worden de mensen opgeroepen. Dit gaat op dezelfde wijze als een oproep voor een reanimatie. Als er voldoende vrijwilligers reageren, ontvangen de overige gealarmeerde vrijwilligers een annulering. Met de normale camerafunctie van de smartphone kunnen beelden worden gemaakt en geüpload. De beelden zijn vervolgens op de meldkamer in te zien en kunnen worden doorgezet aan de hulpdiensten. Omdat we de mensen uit het reanimatieplatform 'kennen' is de herkomst van de beelden bekend en geverifieerd. Via een chatfunctie kan met de burgerhulpverleners worden gecommuniceerd, bijvoorbeeld om vervolginstructies te geven of worden gebruikt in de nazorg. De applicatie draait in een browser. De gebruiker heeft daarom geen aparte 'app' nodig. Het is dus is ook mogelijk om een 112-beller een link te pushen voor dezelfde toepassing. Door het inzetten van burgers hebben wij als professionals snel beeld bij een incident!
Organisatie: | Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland |
Categorie: | Risicobeheersing / Maatschappelijke relevantie |
Status: | Geïmplementeerd |
Contactpersoon: | Jimmy Korswagen, j.korswagen@vnog.nl |
Langer veilig thuis wonen in de Achterhoek
Ouderen blijven langer zelfstandig thuis wonen. Dit is vaak de wens van veel ouderen zelf (82%), maar ook het gevolg van centraal overheidsbeleid. De groeiende zorgvraag door de vergrijzing, de groei van het aantal chronisch zieken, innovatie van de gezondheidszorg en een hogere levensverwachting leiden tot een ander zorglandschap. Er is sprake van een toenemende extramuralisering van zorg. Thuiswonende ouderen vragen meer zorg in eigen huis. Domotica en zorg op afstand gaan hierbij een grotere rol spelen. Waar verpleeg- en verzorgingshuizen onderworpen zijn aan strikte wet- en regelgeving op het gebied van veiligheidsmaatregelen voor hun bewoners, geldt dit niet voor mensen thuis. Gemeenten spannen zich in voor langer veilig thuis wonen via het sociaal domein/WMO.
De prognose voor vergrijzing in de Achterhoek is dat in 2040 53% van de bevolking 65 jaar of ouder is. Ook komen er meer huishoudens met 1 of 2 personen. Ouderen die langer thuis blijven wonen vormen een kwetsbare groep in de samenleving. Zij lopen o.a. een groter risico om slachtoffer te worden van diefstal en zijn vaker betrokken bij woningbranden, waarbij ze bovendien vaker (dodelijk) gewond raken. Uit landelijk onderzoek blijkt dat er onder 65-plussers ruim 2,5 keer zoveel doden bij brand vallen als bij mensen jonger dan 65 jaar.
Burgers pakken de handschoen steeds vaker zelf op om de leefbaarheid in hun eigen omgeving te verbeteren. De overheid creëert hiervoor meer ruimte in budgetten en regelgeving voor innovatie. Door technologische ontwikkeling ontstaan nieuwe vormen van burgerhulp. Initiatieven zoals hartveilig wonen, met 16.000 vrijwilligers in de regio Noord- en Oost-Gelderland, tonen aan dat inwoners bereid zijn om in hun eigen directe omgeving hulp te verlenen.
Nieuw noaberschap
Snelle hulp kan levensreddend zijn. Daarom zijn de buurtschappen in het buitengebied van Winterswijk eind 2017 een samenwerking aangegaan met de gemeente en de veiligheidsregio. In een pilot zijn 40 woningen van kwetsbare ouderen in het buitengebied voorzien van ‘slimme’ sensoren, zoals een inbraakalarm, paniekknop en rookmelders. Bij een melding wordt het sociale netwerk van buren, familie en/of mantelzorgers gealarmeerd. De buurtschappen hebben een belangrijke rol gespeeld bij het in kaart brengen van de kwetsbare doelgroepen, het organiseren van een informatieavond en de communicatie, onder anderen in hun magazine. Omroep Gelderland heeft een item gemaakt over de pilot in Winterswijk:
Inmiddels is met de gemeenten en verschillende samenwerkingspartners afgesproken om de pilot uit te breiden naar 1.000 huishoudens in de Achterhoek.
Het fieldlab-project leverde aantoonbaar tot de volgende resultaten:
Organisatie: | Brandweer Twente |
Categorie: | Incidentbestrijding / Techniek |
Status: | Prototype of pilot |
Contactpersoon: | Ymko Attema, y.attema@brandweertwente.nl |
Waar maak jij het verschil?
Waar maak jij het verschil als bevelvoerder of Officier van Dienst? Met SmartView brengen we dat samen met jou in beeld. Het resultaat hiervan is een betere besluitvorming en verdieping van je vakmanschap door ervarend leren met behulp van slimme techniek voor realtime feedback. Met SmartView ervaar je je eigen vakmanschap doordat camera’s met je meekijken en audio wordt opgenomen. Deze opname is na de training direct beschikbaar voor de nabespreking. Samen met jou waarnemer kun je zelf relevante momenten in de training eenvoudig terugkijken en bespreken. Dit verhoogt het leerrendement en de eigen ervaring is een waardevolle reality check! Een dergelijke waarneming en evaluatiemethode wordt in de topsport al veelvuldig toegepast maar is bij binnen de brandweer relatief nieuw.
SmartView gebruikt slimme technologie. De waarnemer kan op afstand ‘tags’ plaatsen op relevante momenten waarin jij het verschil maakt tijdens de training. Het behalen van de oefendoelen wordt geregistreerd. Met diverse camera’s word jij en wat er in de oefenomgeving gebeurt duidelijk in beeld gebracht en zowel gesprekken als portofooncommunicatie word gelijktijdig opgenomen. Na de training is de opname direct beschikbaar en kun je de relevante momenten in de training terugkijken en bespreken. De opname hoeft dus niet volledig te worden afgespeeld en bespaart tijd waardoor de nabespreking zich kan richten en verdiepen op deze relevante gemarkeerde momenten.
SmartView wordt bij brandweer Twente dit jaar ingezet voor de formatieve toetsen van de Officieren van Dienst. SmartView ondersteunt het nieuwe leren door middel van FABCM en situationele commandovoering.
SmartView:
Je bent zelf eigenaar van dit eigen reflectiemateriaal en kunt dus zelf bepalen voor welke doeleinden dit gebruikt mag worden. Het is mogelijk de opnames alleen voor eigen gebruik in bezit te krijgen.
Onze ambitie is om SmartView verder door te ontwikkelen door verdere toevoeging van slimme technologie. Het rijden naar het incident (oefenlocatie) wordt in beeld gebracht. Sensoren worden toegevoegd waarmee fysieke inspanning, plaatsbepaling en emotie continue worden gemeten. Daarnaast willen we een analysetool maken om je ontwikkeling in beeld te brengen wanneer je vaker met SmartView traint.